Arşiv
BDP Divê Kurdên Dîndar jî Bigire Nav Xwe
Tan, aşkere kir ku siyaseta kurd divê modeleke berfireh ku hemû cudahiyan vedigire bide ber xwe û got, bi vê yekê dikare di hilbijartinê de serkeftineke mezin bi dest bixe.
Altan Tan ê ku heman demê di rêveberiya Kongreya Civaka Demokratîk (KCD) de cih digire, pirsên AKnewsê bersivandin:
Serokwezîr Erdogan dê piştî hilbijartinê gotina xwe ya ku niha hişk bûye nerm bike?
Camêrekî ku niha dibêje “yek millet, ye ziman”, “bila çi kes perwerdeya bi kurdî ya zimanê dayikê ji min nepê”, gelo dê çawa roja piştî hilbijartinê berevajiya vê bêje? Li gorî min, ev giş gîrokirin û xapandin in.
Mirov dikare bibêje ku ev hişkbûna wî ya li dijî lîberalên deng dane AK Partiyê dê ji niha pê de jî bidome?
Erdogan, dixwaze bibe serokomar, stratejiya xwe li ser vê dariştiye. Lîberal jî dereng pê hesiyan. Lîberalan, dema piştgirî dayê, bê beramber ev yek kirin. Lê qonaxa ku niha gihîştinê êdî duryanek e, lîberal, mislimanên demokrat, îslamparêz, kurd, an dê dest ji lîberalî, misliman demokratî, îslamparêzî û kurdîniya xwe berdin û bêne ser ya Erdogan, an jî dê li dij rabin û helwesteke din nîşan bidin. Yanî niha bi neçarî gihîştine serê duryanekê.
Tu jî digel wê fikrê yî ku dê dengê AK Partiyê zêde bibin?
Ez sedî sed ji vê yekê piştrast nînim, li gorî tabloya niha dê bibe partiya yekem; lê bi ser sedî 50ê de dengan dê wergire an na, ez ji vê yekê piştrast nînim.
Tu siyaseta kurdî çawa dinirxînî?
Diviya siyaseta kurd xwe nû bike. Heke BDP niha xwe ji jargona Stalinist a ji demên şerê sar maye rizgar neke, kurdên sunî yên Şafî, Neqşebendî ku xwedan nifûzeke zêde ne, hembêz neke, dîsa ev kurdên han dê di gel AKPê bimînin. Niha ji her sê kurdan du dengê xwe didin AK Partiyê.
Çi pêşniyarên te bo BDPê hene?
Di nav kurdan de jî li herêmê faktoreke dînî heye. Ev faktor di nav AK Partiyê de bi kêr tê, ev rêxistina bi navê Hizbullah jî, cemaeta Fethullah Gulen jî û yên dîtir jî bi vî awayî bi kêr tên. Niha hûn divê ji bo kurdên dîndar ên misliman jî polîtîkayekê deynin. Hûn ne mecbûr in dîndar bin, ez nabêjim bila hevserokê giştî yê BDPê biçe umreyê, hecê, an jî hevseroka din çarşefê li xwe bike, ez tiştekî dîtir dibêjim. Lê heke li devera tu siyasetê lê dikî, girseya wê piranî mislimanê dîndar be, divê tu daxwazên wan bi cidî bigirî; heke tu çi pûke pê nekî ew ê bi awayekî din xwe bi rêk bixe.
Piştî hilbijartinê tu li benda atmosfereke çawa yî?
Bi ser encama hilbijartinê ye. Heke siyaseta kurd pêşketinekê bi dest xwe ve bîne, BDP, PKK, bi kurdên cuda re nûnertiya demokratîk a kurd wek bernazmet nîşan bide, hilbijartinê bi vê yekitiyê bibe serî, dê gelek tiştên cuda çêbin. Ji ber ku zelal e ka dê MHP, CHP û AKP çi bikin. vê lîstikê tenê siyaseta kurd dikare têk bide.
Tu herêmê baş dizanî. Ber bi hilbijartinê ve tu çi pêşketinan li vê derê dibînî?
Li herêmê, hejmareke zêde ya kurdan, yekgirtineke demokratîk a kurdan dixwazin. Yekgirtineke demokratîk, girseyî ne îdeolojîk. Gel gelek baş e, dînamîk û dilxwaz e; lê siyaseta kurd dikare van daxwazên gel ragire an nikare, pirs jî ev e.
Tu di heman demê de birêveberê KCDê yî jî. Tu tê re dibînî?
Ez wê potansiyelê dibînim, ji ber hindê ez di nav KCDê de me. Jixwe heke hêviyeke min a wisa nebûya min xwe nedida ber vî karî. Lê hûn siyasetê dizanin, te hew dît deqeya 90+3yê golek avêt. Kêlîkên dawîn çi dibe, xwedanbiryarên vî karî dê îradeyeke çawa nîşan bidin, sedî sed cihê piştgermiyê nîne.
Pêlekê behsa hevgirtina BDP-CHPê hate kirin, tu wê yekê çawa dinirxînî?
Li gorî min, koalisyona CHP-BDPê tu tiştî nade kurdan. Yanî ez dibêjim qey diviya mirov demeke dirêj dûrî kemalîstan bisekine baştir e. Heta ta bi qiyametê be jî dibe.
PORTRE / ALTAN TAN
Sala 1958ê li Batmanê hate dinê. Dibistana seretayî û navîn li Diyarbekirê qedand. Sala 1976ê ji Koleja Maarif ya Diyarbekirê (Lîseya Anadolu ya Diyarbekirê), 1981ê jî ji Fakulteya Avayî ya Akademiya Endezyarî û Mîmariyê ya Dewletê a Enqereyê mezûn bû. Bavê wî Bediî Tan di Zindana Diyarbekirê bi îşkenceyê hate kuştin. Sala 1987ê beşdarî Partiya Refahê bû û bû “Mufetişê Bakurrojhilat” ê partiyê lê di nav partiyê de helwesteke muxalîf nîşan da. Sala 2000-2001ê endamtiya Meclisa Partiyê ya Partiya Demokrasiya Gel (HADEP) kir. Gelek nivîs û hevpeyvînên Tan, di kovarên , Girişim, Yeni Zemin, Sözleşme û rojnameyên Yeni Şafak, Demokrasi û Tarafê de hatin/tên weşandin. Her wiha Tan, endamê hertimî ya KCDê ye, bavê 6 zarokan û bi zimanê Kurdî, Tirkî, Erebî û Îngilîzî dizane.
Hevpeyvîn: Mehmet Yüksel
Werger: om
(AKnews)
// <
Mülakatın Kurmanci lehçesinde Aknews’te yayınlanan tercümesini okumak için TIKLAYINIZ
Hizbullah ile PKK arasında yeni bir çatışma ihtimali var mı? Böyle bir durum gelişirse ne olur?
İhtimaller üzerinde konuşmak doğru değil, ille de konuşacaksak; PKK ile Hizbullah arasında yeni bir çatışmanın yaşanmayacağını söylemek daha doğru ve maslahata da uygundur. İki tarafın da böyle bir çatışmayı istemediği kanaatindeyim. Hatta mevcut hükümetin de böyle bir beklentisi veya arzusu olduğunu zannetmiyorum. Ancak; bazı derin mahfillerin böyle bir arzusu olabilir ki buna uymak ve birileri istedi diye çatışmak kolay değildir.
Böyle bir duurm olursa Kuzey Kürdistan için ikinci bir felaket ve yıkım olur. Kürdlerin milli birliği de bundan zarar görür. Savaş hele kardeş kavgası-savaşı tam anlamıyla bir felakettir ve savaşın galibi yoktur.
Hizbullah’ın güçlenip BDP oylarını azaltma ihtimali var mı?
Hizbullah’ın süreç içerisinde güçlenmesi ve BDP’nin oylarını azaltması zamana ve imkanlara bağlı bir durumdur. Ancak, Hizbullah’ın bir siyasi parti üzerinden daha da sivilleşmesi Kürdlerin ve BDP’nin de yararınadır.
Kuzey Kürdistan’da çoğulcu ve demokratik bir siyasi yelpazenin var olması ve gelişmesi için de bu gereklidir. Hizbullah Cemaati dışında da birileri bu ihtiyacı karşılayabilir ama şu anda böyle aktörler gözükmüyor. Hak-Par ve KADEP bu boşluğu doldurmaktan uzaktırlar.
Siyallaşması ve siyasi parti kurması durumunda Hizbullah’ın BDP ve AKP’den oy alacağını, aynı şekilde BDP’nin güçlenmesine de yardımcı olacağını düşünüyorum. Çünkü; Kürdi ve Kürdistanî zeminden uzak siyaset yapan büyük bir kitle var ve Hizbullah da ancak bu zeminde siyaset yapabileceğinden; politize olacak olan bu kitlenin BDP’yi de güçlendireceğini düşünüyorum.
AKP’nin böyle bir şansı olmadığından yani AKP Kürdi veya Kürdistani zemini dillendirmesi mümkün olmadığından Kürdistan’da oyları azalacak, buna mukabil bu boşluğu Hizbullah ve BDP dolduracaktır, diye düşünüyorum.
Hizbullah yeni dönemde nasıl bir örgütlenme tarzı seçecek?
Hizbullah’ın yeni bir tarza ihtiyacı vardır. Bana kalırsa Hizbullah ismi de kullanılmamalıdır. Şu anda dernekler üzerinden yürütülen bir faaliyet vardır. Karar mekanizması şeffaf olmadığı için de sorunlar olduğu kanaatindeyim. Keza, bu durum zaman israfını ve verimliliği de düşürmektedir.
Hizbullah / İlim Cemaati, isminden başlayarak kendini yenilemek ve geçmişin kritiğini yaparak yeni bir sayfa açmak durumundadır. Ya yoluna legal ve askeri yönü olmayan İslamî bir cemaat olarak veya hem bu hem de siyasette bir siyasi parti ile yer alarak yoluna devam etmek durumundadır. Aksi halde illegalitesinin var olduğu ve askeri yapılanamsını devam ettirdiği şüphesi yakasını bırakmayacağı gibi; normalleşmeyi de tamamlayamayacaktır.
Hizbullah Cemaati, illegal ve askeri alana da yabancı bir yapılanma olarak aniden bu durumlarla tanıştı ve zannedersem siyasetle de istemese de şartların zorlamasıyla tanışacaktır. Siyaset süreç işidir ve bizzat denenerek öğrenilir, diye düşünüyorum. Ancak hedef ve siyasi konsept şartını yerine getirme hususunda Hizbullah’ın tereddüt içerisinde olduğunu görüyorum.
Değindiğim gibi; mevcut haliyle kalması en kötü seçenektir. Ya dini hizmetlere yoğunlaşan bir dini yapı ya da hem bu hem de bağımsız siyasi organizasyonunu oluşturmuş bir harekete evrilmelidir. Şartların dayatmasını böyle okuyorum, ben.
Kürt vurgusunun son dönemlerde ön plana çıktığı görülüyor, bu ne anlama geliyor?
Bu durum yanıltıcıdır. Kürdlük ve Kürdistan vurgusu tüm Kürdistani hareketlerin ortak paydasıdır. PKK medyasının karşı propagandası ile böyle bir algı oluşmuştur. PKK nasıl Öcalan ve çekirdek kadrosu özelinde siyasi görüşleri olan üçüncü sınıf bir sosyalizm yorumunu öncelikli olarak görüyorlarsa, Hizbullah da bir yanılgı eseri olarak İslami yorumunu Kürdlükten önce görüyor.
Oysa Kürdlük bir vakıa olarak beden ise; İslam, Alevilik ve diğer zenginliklerimiz de ruh mesabesindedir. Ruh ve beden parçalanması somut olarak PKK-Hizbullah olarak tecessüm etmiş ve Kürdlük kendi kendisiyle kavga etmiştir. Mutlaka ikisinde de hem ruhtan hem de bedenden birşeyler vardır, ama bu terkip dengede olmadığı için insicam bozulmuş ve bu iki eğilimin çatışması hem ruh’a hem de bedene zarar vermiştir.
Hizbullah ile PKK’nin gelecekte ortak taktik ve stratejik kararlar alabileceğini düşünüyor musunuz? Örneğin ortaklaşma için hangi noktalarda bir araya gelebilirler?
Bu maslahatı ne Hizbullah ne de Öcalan ve Kandil kavrama ‘yeteneği’ne sahiptir. Hizbullah belki buna yanaşır ama bu haliyle PKK bunu kavramaktan uzaktır. PKK ve Öcalan, HAKPAR gibi Kürdiliği ve samimiyeti aşikar olan ve kendisinden daha kadim olan hareketleri bile hazmetmekte zorlanmaktadır.
PKK-Hizbullah için olası işbirliği alanları tüm Kürdleri ilgilendiren siyasi temsil meselesi, kültürel hakların elde edilmesi için verilecek mücadele, ve Kürdi taleplerin Ankara nezdinde dile getirilmesi hususunda olabilir.
Anlaşıldığı kadarıyla PKK; DTK’yı Kuzey Kürdistan halkı için milli bir kongre veya cephe gibi görme eğilimindedir. Unutmayalım ki TEVKURD, HAK-PAR ve Hizbullah Cemaati gibi oluşumlar DTK’da temsil edilmedikçe bu temsil eksik kalacaktır.
Hizbullah-PKK işbirliği Kuzey Kürdistan halkını temsil noktasında PKK ve DTK’yı meşruiyet sorunundan da kurtaracaktır. Çünkü; tüm Kuzey Kürdistan’ı düşündüğümüzde BDP ve DTK’nın temsil oranı %50 civarındadır. Hizbullah Cemaati’nin desteğiyle bu oran %70 veya %75’e çıkabilir, ki bu oran temsildeki meşruiyet tartışmasını da kökünden halleder.
Canları acıtılan Kürtler, Hizbullah’ın DTK içerisinde yer almasını kabul eder mi?
Öncelikle böyle bir olayın gerçekleşme ihtimali uzaktır. Çünkü; DTK’ya Hizbullah hareketi dışında da HAK-PAR, TEVKURD gibi oluşumlar da PKK vesayetinden dolayı mesafeli durmaktadırlar.
Bazı Kürdlerin Hizbullah’tan zarar gördüğü doğrudur, ama Kuzey Kürdistan’da PKK’nin hukuk dışı ve meşru olmayan eylemlerinden de zarar görmeyen aile yok gibidir. Buna rağmen Kürdler; maslahat gereği PKK’ye katlanıyorsa, milli/Kürdî ve Kürdistanî çizgiye gelmesi durumunda Kürdler’in Hizbullah cemaatine de şans tanıyacaklarını düşünüyorum.
Hizbullah devletin güdümünde olan bir örgüt müdür?
Bu soru, Kuzey Kürdistan Kürdleri’nin gerçekliğiyle ilgilidir. Hizbullah devletin güdümünde bir örgüt değildir. Bugün itibariyle Türk devleti ve dışardaki İslamî hareketlerden de bağımsız bir çizgisi vardır. Ama İran’a, Hamas’a, Lübnan Hizbullahı’na sempatisinin olduğu bilinen bir husustur. Kürdistan’daki İslami anlayış Kemalizm ile barışık değildir, keza Fethullah Hoca ve AKP ile de araları pek iyi sayılmaz, ama siyaseten AKP’ye daha yakın durmaktadırlar.
İddialara göre Hizbullah bütün silahlı mücadelesini ve eylemlerini Kürt çevrelerine yöneltti. Hizbullah’ın kurdî bir örgüt olduğunu varsayarsak, neden o dönem Kürtlerin dilini ve kültürünü yasaklayan mekanizmaya karşı mücadele yürütmedi?
Doğal olarak Kürdlük ve Müslümanlık olgusu Kemalizm’e karşı durUşu ifade Eder. Rejime karşı silahlı mücadele ise başka bir konu. Hizbullah Cemaati’nin silahlı bir hazırlığının olmadığı, PKK’nin saldırıları veya iki tarafa da sızmış olan devletin ajanları tarafından kardeş kavgasının tutuşturulması neticesinde kendini PKK ile bir savaşın içinde bulduğu bir gerçektir. Taban ve haricen bakanlar açısından olay budur. Ancak; PKK ve Hizbullah içerisinde bu değirmene su taşıyan ve hala bunu savunanların olması da çok acı bir durum.
JİTEM’in kurucularından Arif Doğan’ın, “Hüseyin Velioğlu’nu iyi tanırım, beraber çalıştık”, “Hizbul-kontrayı ben kurdum” söylemini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Devletin en büyük korkusu PKK çizgisindeki Milli çizgi ile Hizbullah çizgisindeki İslami-Dini çizginin yakınlaşması, ilerde aynı hedefte buluşmasıdır. Haliyle Bülent Orakoğlu ve Arif Doğan gibi devletin beşinci kol çalışmasının elemanlarının PKK ve Hizbullah hakkındaki beyanları doğru değildir. İkisi de açıkça yalan söylemektedirler.
Ancak, Hizbullah resmi sitesindeki açıklamaya bakıldığında Hizbullah ile Hizbul-Kontra olayının iyi irdelenmesi gerektiği açıktır. Hizbulkontra; Hizbullah’ın içerisine sızıp; Hizbullah-PKK çatışmasını alevlendirmek, iki tarafa karşı da eylem düzenleyerek birbirine kırdırmak manasında ise bu olmuştur. Ve Arif Doğan Hizbul-Kontra’yı bu anlamda kurmuş ise Hüseyin Velioğlu Hizbul-Kontra’nın elemanı ve Arif Doğan’ın yanında değil, tam aksine Velioğlu ve ekibi Hizbullah / İlim grubunu temsil etmektedir.
Haliyle Arif Doğan’ın veya devletin Hizbul-Kontra girişi-oluşumu gerçek ama Hizbullah/ İlim grubu ve Hizbullah Cemaati ile Hüseyin Velioğlu gerçeği ise başkadır. Kontra, PKK ve Hizbullah’a sızma, zarar verme, taraflar adına eylem yapma girişimidir ve bu bir gerçektir.
Hizbullah genel seçimlerde bağımsız aday çıkaracak mı?
Bu konuda Hizbullah’ı siyasi parti kurma veya başka şekilde seçimlere girme hususunda teşvik edenlerden biriyim. Ama bugün itibariyle verilmiş bir karar olmadığı kanaatindeyim. Cemaat tereddüt etmektedir. Gösterdiği bağımsız adayları çıkaramama ve prestij kaybetme korkusu var.
Hizbullah’ın siyasi bir parti kurma fikri ve gücü var mı?
Hizbullah’ın siyasi parti kurma dışında seçeneği yok gibi. Ancak bu süreci bu şekilde değerlendirmezse illegaliteye kayma ve marjinal olma tehlikesini de beraberinde taşımaktadır. Şayet siyasi parti kurarsa BDP ve AKP’nin gerisinde Kuzey Kürdistan’da üçüncü güç, ama süreç içerisinde de AKP’yi sollayıp ikinci parti olacağından şüphem yoktur.
// <
Xwêda Allah me dil da Tê 